STRUKTURA ORGANIZACYJNA
Luteranie pod pojęciem Kościoła pojmują: “zgromadzenie świętych, w którym się wiernie naucza ewangelii i należycie udziela sakramentów”. Urząd zwiastowania Słowa Bożego i udzielania sakramentów został ustanowiony w Kościele przez Jezusa Chrystusa. Kościół luterański na podstawie Nowego Testamentu uznaje powszechne kapłaństwo. Według Marcina Lutra chrzest “jest prawdziwym święceniem kapłańskim”. Ta powszechność realizuje się w Kościele domowym (w rodzinie, środowisku, społeczeństwie, narodzie) oraz w zarządzaniu Kościołem na wszystkich jego szczeblach. Luteranie odrzucają pojęcie kapłaństwa hierarchicznego i episkopatu monarchicznego. Służba kapłaństwa może być pełniona jednak jedynie przez osoby – przez Kościół we właściwy sposób – do tego celu przygotowane i powołane. Właściwe powołanie odbywa się przez ordynację, polegającą na nawiązaniu do apostolskiego zwyczaju modlitwy do Ducha Świętego i nałożeniu rąk przez “starszych”.
Luteranizm uznaje jeden urząd zwiastowania Słowa i sprawowania sakramentów w trzech posługach: biskupiej, prezbiterskiej (księdza) i diakona. Zadaniem biskupa (z gr. episkopos – nadzorca) jest nadzorowanie życia Kościoła lub diecezji, stanie na straży czystego i wiernego zwiastowania Słowa Bożego i udzielania sakramentów oraz jedności Kościoła. Prezbiter – ksiądz (gr. presbyteros – starszy) zajmuje się zwiastowaniem Słowa Bożego i udzielaniem sakramentów oraz kierowaniem i administrowaniem parafią jako jej proboszcz. Diakon (gr. diaconos – sługa) sprawuje funkcję pomocniczą, zajmując się służbą posługiwania i służbą charytatywną. Szczególnym wariantem tej służby jest posługa wyświęconych diakonis i diakonów skupionych wokół domów macierzystych diakonatów. Wyjątkowy rozwój tej służby nastąpił w XIX w., kiedy to powstało wiele domów macierzystych np.: “Ostoja Pokoju” w Miechowicach, “Tabita” w Warszawie, “Eben-Ezer” w Dzięgielowie. Do każdej posługi przewidziana jest odrębna ordynacja. Ordynowanego duchownego wprowadza się w urzędowanie w akcie instalacji.
Najwyższą władzą ustawodawczą Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce jest Synod Kościoła, w skład którego wchodzi około 65. osób. Z urzędu wchodzą weń Biskup Kościoła, Biskupi diecezjalni i Ewangelicki Biskup Wojskowy, świecki wiceprezes Konsystorza i wszyscy kuratorzy diecezjalni oraz 15. delegatów duchownych, wybranych spośród księży, którzy zdali II egzamin kościelny i mają za sobą pięcioletni okres służby kościelnej, 30. delegatów świeckich wybranych przez synody diecezjalne, przedstawicielka katechetek (katechetów) z wyższym wykształceniem teologicznym, przełożeni diakonatów i powołani przez radę synodalną przedstawiciele organizacji i stowarzyszeń kościelnych.
Na czele Synodu stoi jego prezes, wybierany z grona synodałów duchownych i świeckich oraz Rada synodalna, składająca się z 2 duchownych i 2 świeckich radców, stanowiąca prezydium Synodu. W kompetencji Synodu jest wybór biskupa Kościoła, który z urzędu jest prezesem Konsystorza. Synod, wiosną, zbiera się w Warszawie, a jesienią, w jednej z parafii Kościoła. Członkowie Synodu pracują w komisjach synodalnych, przedkładając Synodowi do zatwierdzenia wypracowane dokumenty. Pomiędzy sesjami pracuje Rada synodalna, czuwając nad realizacją uchwał Synodu.
Konsystorz jest naczelną władzą administracyjną Kościoła. W jego skład wchodzą: biskup Kościoła, świecki wiceprezes Konsystorza, po 3. radców z grona duchownych i świeckich członków Kościoła. Jego pracami kieruje biskup Kościoła i wiceprezes Konsystorza.
W skład Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego wchodzi 6 diecezji: cieszyńska, katowicka, mazurska, pomorsko-wielkopolska, warszawska i wrocławska. Wybrani świeccy przedstawiciele poszczególnych parafii danej diecezji oraz wszyscy jej duchowni stanowią Synod Diecezjalny. Synod Diecezjalny wybiera biskupa diecezjalnego oraz Radę diecezjalną w składzie: świecki kurator diecezjalny, duchowny radca, będący zastępcą biskupa diecezjalnego i świecki radca diecezjalny. Biskup diecezjalny zwołuje zazwyczaj co miesiąc konferencje pastoralne, gromadzące wszystkich księży danej diecezji.
Parafia jest najmniejszą jednostką Kościoła. Posiada osobowość prawną. W języku staropolskim określano ją mianem zboru. Dziś tego nazewnictwa już się nie stosuje. W rozległych terytorialnie parafiach mogą być tworzone filiały. Parafia powinna posiadać kościół lub kaplicę, dom parafialny i plebanię dla duchownego. Organami parafii są: Zgromadzenie parafialne, Rada parafialna i proboszcz. Najwyższą władzą parafii jest Zgromadzenie parafialne, składające się ze wszystkich członków parafii, którzy zostali konfirmowani, ukończyli 18. rok życia i opłacili składkę kościelną za miniony rok. Zgromadzenie parafialne dokonuje wyboru proboszcza, Rady parafialnej i zatwierdza sprawozdania z działalności parafii, sprawozdanie finansowe i preliminarz budżetowy. Zarządzaniem parafią zajmuje się Rada parafialna składająca się z proboszcza i etatowych duchownych parafii, przedstawiciela katechetów oraz od 6 do 25 wybranych parafian. Na czele rady stoi prezes, zastępca prezesa (kurator), sekretarz i skarbnik – stanowiący prezydium rady.
